Dostarczenie wszystkich niezbędnych witamin oraz mikro- i makroelementów jest niezbędne, aby dziecko w łonie matki mogło rozwijać się w sposób prawidłowy. O wpływie stylu życia kobiety ciężarnej na rozwój płodu wiemy coraz więcej. W aptekach dostępne są preparaty multiwitaminowe dedykowane dla kobiet w ciąży. Co powinien zawierać taki preparat i w jakiej ilości? Od którego momentu należy włączyć suplementację do diety? Jakie ryzyko niesie za sobą niedobór wybranych związków? Czy konieczna jest zmiana preparatu w zależności od danego trymestru ciąży? Kobiety często szukają odpowiedzi na te pytania i mają dużo wątpliwości, co powinny zrobić, aby zapewnić dziecku optymalny rozwój. 

Czy suplementacja w ciąży jest konieczna?

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego kobiety w ciąży powinny przyjmować wybrane witaminy, jako profilaktykę niedoborów. Chodzi przede wszystkim o konsekwencje zdrowotne wynikające z niedoborów składników odżywczych dla rozwijającego się dziecka. Duże braki mogą prowadzić do wad wrodzonych oraz zakończyć się porodem przed terminem. Suplementacja ma także za zadanie wspieranie wzrostu masy ciała płodu, aby dziecko mogło osiągnąć optymalną masę urodzeniową. Należy jednak pamiętać, że witaminy w ciąży oraz pozostałe substancje odżywcze powinny być pozyskiwane z różnorodnej, zdrowej i zbilansowanej diety matki. Suplementy diety mają za zadanie jedynie zapobiegać możliwości wystąpienia niedoborów.

Jakie witaminy należy brać w ciąży?

Bardzo często producenci oferują preparaty multiwitaminowe dla kobiet w ciąży. Jest to jednak niewłaściwe, gdyż nie ma konieczności, aby zdrowa kobieta musiała przyjmować cały komplet witamin. Wręcz przeciwnie, często nadmiar danej witaminy może mieć negatywny wpływ na organizm. Tak więc, witaminy dla ciężarnych powinny zawierać wyłącznie niezbędne substancje. Obecne zalecenia mówią, że kobieta w ciąży powinna przyjmować następujące związki:

  • Kwas foliowy,
  • Witaminy z grupy B,
  • Jod,
  • Witaminę D,
  • Kwas dekozaheksaenowy (DHA).

Kwas foliowy

Kwas foliowy to inaczej witamina B9. Obecność kwasu foliowego jest niezbędna, aby mogły zajść procesy syntezy kwasów nukleinowych, białek, reaktywnych form tlenu oraz regulacji epigenetycznej. Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do powstawania erytrocytów zawierających nieprawidłowe jądro komórkowe, co sprzyja rozwojowi anemii megaloblastycznej. Braki kwasu foliowego zwiększają ryzyko poronienia oraz wystąpienia wad wrodzonych dotyczących w szczególności układu nerwowego płodu. Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na wystąpienie niedoborów kwasu foliowego. Z tego względu suplementacja kwasu foliowego powinna być rozpoczęta na 3 miesiące przed planowanym zajściem w ciąże oraz kontynuuowana przez całą długość ciąży. Jeżeli zastanawiamy się jakie witaminy w ciąży powinniśmy zażywać, to kwas foliowy jest najważniejszy. Dawkowanie kwasu foliowego powinno wynosić:

  • planowanie ciąży: 0,4 mg,
  • I trymestr: 0,4 – 0,8 mg,
  • II trymestr: 0,6 – 0,8 mg,
  • III trymestr: 0,6 – 0,8 mg
  • okres karmienia piersią: 0,6 – 0,8 mg.

Witaminy z grupy B

Obecność witamin z grupy B wspomaga proces wchłaniania kwasu foliowego. Witaminy te są niezbędne, aby utrzymać zdrowie kobiety, ale także zapewnić optymalne warunki dla rozwijającego się dziecka. Najważniejsze witaminy z grupy B, które powinny się znaleźć w suplemencie to witamina B6 i B12. Obie witaminy wspierają rozwój układu nerwowego oraz mózgu. Jakie dawki powinniśmy przyjmować?

  • witamina  B6: 1,6 – 2 mg,
  • witamina B12: 2 – 2,5 mg.

Jod

Podczas trwania ciąży wzrasta zapotrzebowanie organizmu na jod. Co ciekawe, zalecenia odnośnie spożywania tego pierwiastka przez kobiety ciężarne różnią się w zależności od rejonu świata oraz stopnia jego niedoboru w danej populacji. Jeżeli pod uwagę bierzemy Polskę to każda zdrowa kobieta powinna zażywać codziennie 150-200 mg/dobę. Kobiety z niedoczynnością tarczycy powinny mieć dodatkowo kontrolowane hormony tarczycy, a w razie konieczności dawka jodu powinna być zwiększana. Co powoduje niedobór tego pierwiastka w organizmie matki? Przez braki jodu może wytworzyć się niedoczynność tarczycy zarówno u kobiety ciężarnej, jak i u rozwijającego się dziecka. Niedobór może mieć również negatywny wpływ na mielinizację włókien nerwowych, uszkadzać ośrodkowy układ nerwowy, powodować upośledzenia umysłowe oraz głuchotę u rozwijającego się dziecka. Zwiększa także ryzyko poronień oraz wystapienia porodów przedwczesnych. Jeżeli nadal mamy wątpliwości jakie witaminy brać w ciąży, to jod jest drugim najważniejszym związkiem zaraz po kwasie foliowym.

Witamina D3

Niedobór witaminy D3 w organizmie ciężarnej może mieć wpływ na niską masę urodzeniową dziecka. Noworodki urodzone z niedoborem tej witaminy mają mniejszą gęstość mineralną kości, słabszą odporność oraz zwiększone ryzyko wystąpienia alergii w późniejszych latach życia. Należy również wziąć pod uwagę, że prawidłowy poziom witaminy D3 w organizmie kobiety może mieć redukujący wpływ na ryzyko wystąpienia krwotoku poporodowego. Każda kobieta ciężarna powinna suplementować codziennie 2000 IU. Oznacza to, że witamina D3 w pierwszym trymestrze ciąży powinna być brana w takich samych dawkach, jak w drugim i trzecim trymestrze. Jeżeli BMI kobiety wynisi ponad 30, to konieczne może być zwiększenie dawki do 4000 IU na dobę.

DHA

DHA to związek, który jest obecny w strukturach mózgu. Badania naukowe pozwalają przypuszczać, że suplementacja kwasu DHA może mieć wpływ na rozwój poznawczy i stopień inteligencji dziecka. Badania są także prowadzone pod kątem częstości występowania depresji poporodowej oraz alergii u dziecka. Z udokumentowanych i potwierdzonych informacji wiadomo, że suplementacja kwasu DHA zmniejsza ryzyko wystąpienia porodu przed 34 tygodniem ciąży. Zalecana dawka to 400-600 mg na dobę.

Czy kobiety w ciąży muszą suplementować żelazo?

Zdrowe kobiety nie powinny suplementować profilaktycznie żelaza. Zgodnie z zaleceniami, kobieta ciężarna powinna mieć regularnie przeprowadzane badania morfologii krwi, które są w stanie wykryć niedobory tego pierwiastka. Żelazo jest włączane w razie konieczności z zalecenia lekarza.

Czy należy zmieniać preparat w zależności od trymestru ciąży?

Ze względu na wzrost zapotrzebowania organizmu na kwas foliowy wraz z upływem ciąży powinno się zmieniać suplementy. Suplementy w ciąży na 2. trymestr mają inną zawartość wybranych składników niż witaminy dla ciężarnych dedykowane na 1. trymestr.

Jakie witaminy w ciąży są polecane?

Warto jest wybrać takie, które posiadają jedynie rekomendowane składniki. Możemy wybrać preparat złożony, który będzie zawierał wszystkie te substancje w jednej tabletce lub kupić poszczególne preparaty oddzielnie. Suplementację powinniśmy rozpocząć już w okresie planowania ciąży.